Vijf spellen voor je hoofd
Waar zijn bordspellen toch goed voor? Om te laten zien hoe slim je bent? Om je kasten te vullen met overvloedig hout, plastic en karton? Om een vuist te maken tegen de toenemende technologie? Nou ja, van ons mag het allemaal, maar wij hebben een andere reden. We spelen bordspellen omdat ze iets met ons DOEN. Maar wat dan? In Gevoelens op tafel maken we lijstjes met spellen. Nu eens niet gebundeld naar genre of spelmechaniek maar naar beleving, naar –jawel- gevoel.
Vandaag: spellen waar je hoofd van tot rust komt
Soms heb je zin om even te breien. Of je platenverzameling op nieuwe wijze in te delen. Of zen door het bos te lopen en je een te voelen met de bomen. Oftewel, soms zit je dicht tegen een burn-out aan en is het tijd voor wat rust. Die rust, reinheid en regelmaat vind je in bordspellen te over. Misschien wel iets te veel, eigenlijk. Ik pak soms een spellendoos in, kaartjes bij de juiste kaartjes, poppetjes in de juiste zakjes en schrik dan haast van de voldoening die dat geeft. Ben ik dan toch een neuroot? Ah joh, ieder mens knapt op van een beetje ordening en routine. Hier vijf spellen die goed zijn voor je hoofd.
Op gezette tijden toe te dienen.
#1: Azul
Laten we beginnen met een blikje op de buitenwereld, met het onderdompelen van onze zintuigen in andere geuren en kleuren dan thuis. Soms wil je er gewoon even helemaal uit te zijn. Dat gevoel krijg ik als ik Azul speel. Azul – het Portugese woord voor blauw - is een spel waarin je Portugese muurtegels in elegante patronen voor je neerlegt. Er zit een heel tactisch spel omheen waarin je tegels op het juiste moment moet pakken en daarmee tegenstanders behoorlijk in de weg kunt zitten, maar in de kern kietelt het spel mijn gevoel voor esthetiek.
Het spel baseert zich op eenzelfde esthetische ervaring. De Portugese koning Manuel I reisde ooit af naar het Spaanse Alhambra en stond versteld van de weelderige muurtegels in dat paleis. Totaal zinsbegoocheld, besloot hij ter plekke tot renovatie van zijn eigen paleis. Azul draait om het uitvoeren van die opdracht, als ware jij de tegelzetter van dienst. En dat blijken veel mensen een leuke klus te vinden. Azul is vanaf zijn geboorte een bestseller, won in 2018 de belangrijkste prijs in de spellenwereld (de Spiel des Jahres) en is sindsdien in twee nieuwe, eveneens populaire edities uitgebracht. Azul is trouwens ook het spel dat Jeroen ooit de bordspelhobby in zoog. Liefde op het eerste gezicht, zegt hij erover.
#2: Ticket to Ride
Hoe populair Azul ook is, je zult het niet zomaar in de speelgoedwinkel vinden. Wat dat betreft hebben bordspellen nog niet de vanzelfsprekende plek in onze cultuur die ze bijvoorbeeld in Duitsland al lang hebben. Gelukkig heeft Ticket to Ride wél een plek veroverd tussen de vele edities Monopoly. Het spel wordt wel gezien als de ideale Monopoly-vervanger, omdat het net zo laagdrempelig is, maar niet alles laat afhangen van dobbelsteenworpen. In Ticket to Ride bouw je een spoorwegennetwerk met kleine plastic treintjes. Je claimt steeds korte stukjes route, waarvoor je eerst de juiste kaarten moet verzamelen. De keuzes per beurt zijn simpel: óf je pakt twee nieuwe kaarten in de kleuren die je nodig hebt, óf je legt kaarten af om een route te claimen. Klaar.
Ticket to Ride is uitermate prettig voor je brein. Het laat je steeds schakelen tussen de kleine schaal van die routestukjes en de grote schaal van het Europees treinnetwerk. Fractaal denken heet dat ook wel, het ontwaren van kleine, terugkerende patronen in een groter geheel. Je komt het ook veel tegen in de natuur en de klassieke muziek. Het menselijk brein schijnt ervan op te veren. Zelf ben ik altijd weer verbaasd hoe leuk Ticket to Ride is om te spelen. Plastic treintjes, gekleurde kaarten en dan een grote routekaart op tafel? Ja, dat is dus genieten. In de spellenwereld staat Ticket to Ride bekend als een spel dat zowel ervaren als gloednieuwe spelers blijft boeien – en dat is zeldzaam.
#3: The Game
In woelige tijden kan een simpele, repetitieve handeling heilzaam zijn. Dat je secuur alle tegels van de badkamer schrobt bijvoorbeeld of dat je onkruid tussen tuintegels verwijdert. In een boeddhistisch klooster zou je nu het aantal korrels in je kommetje rijst tellen. Zo’n overzichtelijke, doch licht uitdagende taak geeft ook The Game je: organiseer zoveel mogelijk kaarten met de getallen 2 tot en met 99 in vier stapels op tafel. Op twee van die stapels mag je alleen steeds hogere getallen leggen, op twee andere alleen steeds lagere. Je moet elke beurt het beste maken van de zes tot acht kaarten die je op handen hebt, ook als er onhandige veertigers en vijftigers tussen zitten. The Game biedt daarmee een fijne balans tussen eenvoud en uitdaging, een focuspunt voor rondschietende gedachten. Hoewel het een samenwerkspel is, speel ik het zelfs graag in mijn eentje. Even de gedachten op een rijtje, als schapen tellen voor het slapen gaan.
#4: Tsuro
Sommige spellen zijn een oefening in loslaten. Tsuro omschrijft zichzelf als “Het Spel van Het Pad” en moet symbool staan voor “de klassieke zoektocht naar verlichting”. Voor je wegrent, nee, een zweverig spel is dit (verder) niet. Je staat gewoon met een pionnetje op een tegel met vier paadjes, waarvan één pad het jouwe is. Ben je aan de beurt, dan leg je een nieuw tegeltje aan, waarmee je je pad vervolgt. Doel is om zo lang mogelijk op het bord te blijven. Soms leggen andere mensen echter tegels naast je en kun je zomaar van het bord roetsjen. En daarmee uit het spel. Tsuro wil maar zeggen: het leven is niet altijd maakbaar. Heel filosofisch.
Je hebt Tsuro ook in een bootjes-editie. Lees hier hoe Jeroen tijdens een bordspelevent meteen van het bord lag.
#5: Berenpark
Nu we toch in de tegels zitten, moet ik ineens aan Berenpark denken. Sterker nog, er is een heel genre aan tegel-leg-spellen, dat het met bekende titels als Carcassonne en Patchwork erg goed doet. In de kern zijn het grote puzzels, waarvan je zelf het eindresultaat bepaalt. In Berenpark is de puzzel een eigen beren-dierentuin die je met stukjes pandaverblijf, ijsbeerbassin en restaurant uitbouwt. Stukjes hebben wisselende vormen en als je die handig bij mekaar legt, dan kun je extra punten verdienen. Ben je zo iemand die graag iedere centimeter van de kofferbak benut, kleding op kleur rangschikt of boeken op alfabetische volgorde zet, dan zal dit spel je op een klein en dierbaar plekje raken.
Wat hebben we gemist?
Dag lezer, ja, jij daar! Zijn we een spel vergeten? Staat er iets tussen dat niet klopt? Of wil je ons vertellen hoe goed we kunnen kiezen en dat je nu gelijk een spel gaat uitproberen? Laat een reactie achter in ons gloedje-nieuwe reactievakje. Even je e-mail en naam invullen en klaar is Kees (tenminste, als je Kees heet).
Over twee weken publiceren we ons volgende Gevoel op tafel. Dan richten we ons op de gretigheid van de menselijke geest. Spellen met het ka-ching!-gevoel – oftewel, spellen waarin de voordeeltjes je om de oren vliegen. Komt dat zien!